Jak już wcześniej wskazano, zgodnie z art. 133 ust. 1 KRiO do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka zobowiązani są przede wszystkim rodzice. W typowej rodzinie świadczenia te spełniane są naturalnie, łącznie z zapewnianiem osobistej opieki nad dzieckiem – zdarzają się jednak niestety i takie sytuacje, w których jeden z rodziców faktycznie nie przyczynia się do utrzymywania i wychowania potomka, nawet mimo ciążącego na nim obowiązku. W takim przypadku celem wyegzekwowania należnego świadczenia konieczne jest złożenie pozwu do sądu o alimenty. Jak jednak powszechnie wiadomo, wymiar sprawiedliwości ma tendencje do rozpoznawania spraw przez długi okres czasu, podczas gdy pieniądze na utrzymanie dziecka często potrzebne są natychmiast.
W takiej sytuacji możliwe jest złożenie wniosku o zabezpieczenie alimentów, stanowiącego formę tymczasowej ochrony interesów uprawnionego do alimentów przed zakończeniem postępowania. Podstawą prawną rzeczonego wniosku jest artykuł 730 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego w związku z art. 753 § 1 KPC. Warto przytoczyć treść drugiego z omawianych artykułów, wskazuje on bowiem, że w sprawach o alimenty zabezpieczenie może polegać na zobowiązaniu obowiązanego do zapłaty uprawnionemu jednorazowo lub okresowo (co zdarza się częściej) określonej sumy pieniężnej – przy czym podstawą do zabezpieczenia jest jedynie uprawdopodobnienie istnienia roszczenia. Jest to o tyle istotne, że poprzez posłużenie się słowem „uprawdopodobnienie” zamiast „udowodnienie” ustawodawca nałożył znacznie mniejsze wymagania dla osób wnoszących o zabezpieczenie alimentów.
Wniosek o zabezpieczenie alimentów może być złożony zarówno na piśmie, jak i ustnie, do protokołu, w toku rozprawy. Nic przy tym nie stoi na przeszkodzie, aby był on częścią pozwu o alimenty, wobec czego w praktyce często przy dochodzeniu alimentów od razu występuje się o ich zabezpieczenie. Takiemu postępowaniu sprzyja fakt, że wniosek o zabezpieczenie powinien oprócz uprawdopodobnienia istnienia roszczenia zawierać żądaną kwotę zabezpieczenia (przy czym warto przedstawić, w jaki sposób została ona wyliczona, co też zazwyczaj jest zasadne w przypadku dochodzenia alimentów) oraz wskazanie, w jaki sposób ma być wypłacona (jednorazowo lub okresowo oraz do czyich rąk, co dalej przypomina konstrukcję pozwu o alimenty).
Wniosek o zabezpieczenie alimentów może złożyć każda ze stron postępowania. Przy złożeniu wniosku wraz z pozwem nie jest konieczne uiszczenie opłaty. Stosownie do treści art. 737 KPC wniosek powinien zostać rozpatrzony w terminie do jednego tygodnia od chwili wpływu do sądu, jest to jednak termin instrukcyjny, którego przekroczenie nie powoduje żadnych sankcji i w rzeczywistości zazwyczaj rozpatrzenie wniosku trwa dłużej.
Na zakończenie warto zwrócić także uwagę na art. 754 KPC, gdzie wskazano, iż sąd może jeszcze przed urodzeniem się dziecka zabezpieczyć przyszłe roszczenia alimentacyjne związane z ustaleniem ojcostwa, przez zobowiązanie obowiązanego do wyłożenia odpowiedniej sumy na koszty utrzymania matki przez trzy miesięcy w okresie porodu oraz na utrzymanie przez pierwsze trzy miesiące po urodzenia.
Reasumując:
1. Razem z / lub obok pozwu o alimenty można złożyć wniosek o zabezpieczenie alimentów, którego uwzględnienie przez sąd poskutkuje koniecznością udzielenia przez zobowiązanego do płacenia alimentów świadczenia pieniężnego (jednorazowego lub okresowego) na rzecz uprawnionego do alimentów.
2. Aby złożyć wniosek o zabezpieczenie alimentów trzeba przede wszystkim uprawdopodobnić istnienie roszczenia.
3. Wniosek o zabezpieczenie alimentów jest wolny od opłat.
4. Możliwe jest zabezpieczenie alimentów jeszcze przed urodzeniem się dziecka.
Stan prawny aktualny na dzień 10.01.2020 r.
Tekst został przygotowany przez radcę prawnego Krzysztofa Sammler.