kancelaria rozwód – rozwody-poznan.pl

Alimenty na rzecz małżonka

2 stycznia 2020

Omówiwszy w poprzednich artykułach kwestię płacenia alimentów na dzieci, w tym pełnoletnie, warto opisać również temat domagania się przez jednego z małżonków od drugiego alimentów na swoją rzecz – takie rozwiązanie również jest możliwe i, wbrew pozorom, nie wymaga nawet, aby rozwodzący się mieli wspólne dzieci. Zapoznanie się z przepisami w tym zakresie może okazać się bardzo przydatne dla małżonków, których stopa życia wskutek rozwodu ulegnie pogorszeniu.

W art. 60 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zostały wskazane dwa rodzaje świadczeń alimentacyjnych wobec byłych małżonków. Przede wszystkim ustęp pierwszy powołanego artykułu informuje, iż „małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego”. Oznacza to, że:

– przesłanką dochodzenia alimentów od drugiego małżonka jest niebycie wyłącznie winnym rozkładu pożycia, przy czym nie chodzi tu o subiektywne poczucie winy, lecz o wskazanie winnego przez sąd w wyroku rozwodowym. Posłużenie się przez ustawodawcę słowem „wyłącznie” wskazuje też, że możliwe jest dochodzenie alimentów w sytuacjach, gdzie zarówno obydwaj małżonkowie, jak i żaden z nich, nie został wskazany jako winny.

– kolejną przesłanką jest pozostawanie w niedostatku,

– obydwie przesłanki muszą być spełnione łącznie,

– kwestia ustalania kwoty alimentów prezentuje się podobnie jak w przypadku alimentów na dziecko.

Przybliżając znaczenie słowa niedostatek, trzeba powiedzieć, że chodzi o stan, w którym osoba uprawniona ma istotne problemy z zaspokojeniem swoich podstawowych potrzeb, nawet pomimo starań o samodzielne utrzymanie się. Podejmowanie tych starań jest niezbędne – jeżeli stan niedostatku wynika z winy byłego małżonka domagającego się alimentów, a więc spowodowany jest na przykład niepodjęciem pracy lub rozrzutnym dysponowaniem majątkiem, nie zostaną spełnione przesłanki do dochodzenia alimentów.

W przypadku drugiego z omawianych świadczeń alimentacyjnych nie jest jednak wymagane popadnięcie przez któregokolwiek z małżonków w niedostatek. Jak wskazuje art. 60 ust. 2 KRiO, „jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku”. Oznacza to, że:

– przesłanką dochodzenia alimentów na podstawie art. 60 ust. 2 KRiO jest uznanie jednego małżonka za wyłącznie winnego rozpadu pożycia, z czego wynika, że drugi małżonek musi być niewinny,

– kolejną przesłanką jest istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego,

– małżonek może zostać zobowiązany do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb w zakresie odpowiednim (a więc nie chodzi tu o całkowite opłacanie wydatków jednej osoby),

– małżonek niewinny nie musi znajdować się w niedostatku.

Z całą pewnością istotnym pogorszeniem sytuacji materialnej małżonka niewinnego może być popadnięcie w niedostatek, dalsze jednak wyjaśnienie znaczenia słów ustawodawcy wymagać będzie sięgnięcia do orzecznictwa. I tak, na przykład, w wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 13 sierpnia 2014 r., sygn. akt: I CA 225/14, odnaleźć można informację, iż z przypadkiem istotnego pogorszenia sytuacji materialnej będziemy mieć do czynienia, jeżeli po rozwodzie małżonek roszczący o alimenty będzie miał sytuację materialną gorszą niż wcześniej w małżeństwie, a pogorszenie ma charakter wyraźnie odczuwalny.

Stosownie do treści art. 60 ust. 3 KRiO obowiązek alimentacyjny jednego rozwiedzionego małżonka wobec drugiego trwa 5 lat, jeżeli zobowiązanym jest małżonek nieuznany za winnego rozkładu pożycia. Ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd może przedłużyć ten okres. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że na podstawie art. 60 ust. 3 KRiO wnioskować należy, iż jeżeli zobowiązanym byłaby osoba winna, obowiązek ten trwa na czas nieokreślony.

Chociaż przepisy sugerują raczej występowanie o alimenty w sytuacji, gdzie rozwód został już orzeczony, nic nie stoi na przeszkodzi dochodzenia ich w pozwie rozwodowym lub równocześnie z alimentami na dziecko.

Podsumowując:

1. Małżonkowie, za wyjątkiem małżonków wyłącznie winnych rozkładu pożycia, mogą domagać się alimentów na swoją rzecz,

2. Przesłanki, zakres i czas trwania obowiązku alimentacyjnego zależą od tego, czy tylko jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego,

3. Zasady ustalania kwoty należnych alimentów prezentują się podobnie jak w przypadku alimentów na dziecko.

Stan prawny aktualny na dzień 02.01.2020 r.

Tekst został przygotowany przez radcę prawnego Krzysztofa Sammler.

0 Comments

Rozwody

Właściwość sądu przy sprawach o rozwód

15 listopada 2019

Mając już świadomość tego, z jakich przyczyn może zostać orzeczony rozwód, jaką postać może przyjąć orzeczenie kończące postępowanie w sprawie rozwodowej, a także z jakimi kosztami należy się liczyć, decydując się na wniesienie pozwu o rozwód, warto zastanowić się, do jakiego konkretnie sądu powinno się wystąpić z powództwem – a więc jaki sąd jest właściwy do rozpoznania sprawy. Jest to kwestia o tyle istotna, że w przypadku wniesienia pozwu do niewłaściwego sądu zostanie on najprawdopodobniej i tak przekazany do właściwego, toteż popełnienie błędu może niepotrzebnie wydłużyć postępowanie.

Pierwszych wskazówek w tym przedmiocie dostarcza art. 17 Kodeksu postępowania cywilnego, z którego wynika, iż do właściwości sądów okręgowych należą sprawy o prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowe oprócz spraw o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka, o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa oraz o rozwiązanie przysposobienia. Mając na uwadze treść tego przepisu można powiedzieć iż z pozwem o rozwód powinno się udać do sądu okręgowego – przy czym należy podkreślić że ustawodawca ustanowił także reguły wskazujące, do jakiego konkretnie sądu okręgowego.

Konieczne jest w tym miejscu przytoczenie treści art. 41 KPC, zgodnie z którym „powództwo ze stosunku małżeństwa wytacza się wyłącznie przed sąd, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. Z braku takiej podstawy wyłącznie właściwy jest sąd zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli i tej podstawy nie ma – sąd zamieszkania powoda”.

Celem przybliżenia treści przypisu należy wskazać, że w pierwszej kolejności pozew rozwodowy powinien trafić do sądu okręgowego, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich wciąż w okręgu tym ma miejsce zamieszkania lub pobytu. Warto zauważyć, że miejsce zamieszkania nie jest synonimem dla miejsca, w którym jest się zameldowanym – jak bowiem wskazuje art. 25 Kodeksu cywilnego, „miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przybywa z zamiarem stałego pobytu”, toteż zameldowanie może co najwyżej sugerować zamiar, o którym mowa w art. 25 KC. Warto także podkreślić, że dla wniesienia pozwu do sądu ostatniego wspólnego miejsca zamieszkania małżonków nie jest konieczne, aby jeden z tych małżonków mieszkał dokładnie w tym samym miejscu, w którym małżonkowie mieszkali razem w trakcie trwania małżeństwa – wystarczy, by była to na przykład ta sama miejscowość.

Jeżeli żaden z małżonków nie mieszka na terenie okręgu, gdzie ostatnio małżonkowie razem zamieszkiwali, konieczne jest wniesienie pozwu rozwodowego do sądu okręgowego, w którego okręgu miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu ma strona pozwana, a więc strona przeciwna w stosunku do strony wnoszącej pozew. Jeżeli nie będzie to możliwe, dopiero wówczas należy wystąpić z powództwem do sądu okręgowego, w którego okręgu małżonek domagający się rozwodu ma miejsce zamieszkania.

Możliwa jest jednak także i taka sytuacja, że żaden z małżonków nie będzie miał miejsca zamieszkania na terenie kraju. W takim wypadku małżonek występujący o rozwód, stosownie do treści art. 45 KPC, powinien zwrócić się do Sądu Najwyższego, aby ten wskazał sąd, przed który należy wytoczyć powództwo.

Podsumowując:

1. Pozew o rozwód należy wnieść do sądu okręgowego.

2. To, jaki sąd okręgowy należy wybrać, wskazuje art. 41 KPC, zgodnie, z którym w pierwszej kolejności powinien to być sąd okręgowy, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli w okręgu tym miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu ma jeszcze, co najmniej jeden z małżonków, następnie powinien być to sąd okręgowy, w którego okręgu miejsce zamieszkania ma pozwany, a na samym końcu sąd okręgowy, w którego okręgu miejsce zamieszkania ma powód.

3. W razie, gdyby żaden z małżonków nie miał miejsca zamieszkania na terenie krajów, właściwy sąd okręgowy wskaże Sąd Najwyższy.

Stan prawny aktualny na dzień 15.11.2019 r.

Tekst został przygotowany przez radcę prawnego Krzysztofa Sammler.

0 Comments

Rozwody

Możliwości orzeczeń w sprawach o rozwód

10 października 2019

Przyczyny rozwiązania małżeństwa są różne. Niezależnie od stopnia ich skomplikowania warto zauważyć, że prawo polskie stawia przed małżonkami pragnącymi domagać się rozwodu jedynie wymóg, ażeby nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia w małżeństwie. W przypadku spełnienia tych przesłanek, co do zasady możliwe jest skuteczne domaganie się rozwodu przed sądem, a orzeczenia, które mogą zapaść w postępowaniu rozwodowym można podzielić na trzy główne kategorie:

– orzeczenie rozwodu wraz ze wskazaniem wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Jak wskazuje art. 57 ust. 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, sąd zobligowany jest do zbadania kwestii tego, czy i który małżonek jest winien rozpadu pożycia. Od tej zasady przewidziany został jeden wyjątek, wskazany w art. 57 ust. 2 KRiO, kiedy to małżonkowie zwrócą się do sądu ze zgodnym żądaniem, aby ten zaniechał orzekania o winie.

– orzeczenie rozwodu wraz ze wskazaniem obydwu małżonków, jako winnych rozkładu pożycia. Orzeczenie takie może zapaść w sytuacjach, kiedy obaj małżonkowie swoimi czynami doprowadzili do rozpadu pożycia i nie sposób wskazać wyłącznie winnego.

– orzeczenie rozwodu bez wskazania winnego rozkładu pożycia. Należy podkreślić, że w tej sytuacji sąd nie odstępuje od obowiązku, o którym mowa w art. 57 ust. 1 KRiO, a jedynie stwierdza, że żaden z małżonków nie ponosi winy – warto zresztą zauważyć, że sam powołany wyżej artykuł sugeruje takie rozwiązanie, jako że ustawodawca posłużył się sformułowaniem „czy i który”, zamiast poprzestać na samym słowie „który”. Sąd jest zobligowany do orzeczenia rozwodu bez wskazania winnego lub winnych w sytuacji, o której mowa w art. 57 ust. 2 KRiO.

Konieczne jest jednak podkreślenie, iż w określonych sytuacjach sąd może odmówić udzielenia rozwodu, o czym wspomina art. 56 ust. 1 i 2 KRiO (przykładowo, rozwód nie będzie dopuszczalny, jeśli „wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych, małoletnich dzieci małżonków”, niezależnie od tego, czy została spełniona przesłanka zupełnego i trwałego rozkładu pożycia). Nie sposób także nie wspomnieć o tym, że od tego, czy i kto zostanie uznany za winnego w orzeczeniu sądu zależeć będzie szereg czynników, a więc na przykład prawo do domagania się od byłego małżonka alimentów, o czym można przeczytać w poświęconym temu tematowi artykule.

To, jaki konkretnie wyrok zapadnie w sprawie, zależeć będzie od stanu faktycznego, zaprezentowanych stanowisk stron i zgromadzonego materiału dowodowego, dlatego też w razie braku zgodnej woli rozwiązania małżeństwa warto rozważyć skorzystanie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika.

Podsumowując:

1. Dla orzeczenia rozwodu konieczne jest wystąpienie zupełnego i trwałego rozkładu pożycia pomiędzy małżonkami.

2. W wyroku rozwodowym sąd może orzec rozwód ze wskazaniem wyłącznie winnego, ze wskazaniem obydwu małżonków, jako winnych, a także nie wskazać żadnego z małżonków, jako winnego.

3. W określonych w art. 56 KRiO przypadkach rozwód nie zostanie udzielony.

Stan prawny aktualny na dzień 10.10.2019 r.

Tekst został przygotowany przez aplikanta radcowskiego radcę prawnego Krzysztofa Sammler.

0 Comments