Przyczyny rozwiązania małżeństwa są różne. Niezależnie od stopnia ich skomplikowania warto zauważyć, że prawo polskie stawia przed małżonkami pragnącymi domagać się rozwodu jedynie wymóg, ażeby nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia w małżeństwie. W przypadku spełnienia tych przesłanek, co do zasady możliwe jest skuteczne domaganie się rozwodu przed sądem, a orzeczenia, które mogą zapaść w postępowaniu rozwodowym można podzielić na trzy główne kategorie:
– orzeczenie rozwodu wraz ze wskazaniem wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Jak wskazuje art. 57 ust. 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, sąd zobligowany jest do zbadania kwestii tego, czy i który małżonek jest winien rozpadu pożycia. Od tej zasady przewidziany został jeden wyjątek, wskazany w art. 57 ust. 2 KRiO, kiedy to małżonkowie zwrócą się do sądu ze zgodnym żądaniem, aby ten zaniechał orzekania o winie.
– orzeczenie rozwodu wraz ze wskazaniem obydwu małżonków, jako winnych rozkładu pożycia. Orzeczenie takie może zapaść w sytuacjach, kiedy obaj małżonkowie swoimi czynami doprowadzili do rozpadu pożycia i nie sposób wskazać wyłącznie winnego.
– orzeczenie rozwodu bez wskazania winnego rozkładu pożycia. Należy podkreślić, że w tej sytuacji sąd nie odstępuje od obowiązku, o którym mowa w art. 57 ust. 1 KRiO, a jedynie stwierdza, że żaden z małżonków nie ponosi winy – warto zresztą zauważyć, że sam powołany wyżej artykuł sugeruje takie rozwiązanie, jako że ustawodawca posłużył się sformułowaniem „czy i który”, zamiast poprzestać na samym słowie „który”. Sąd jest zobligowany do orzeczenia rozwodu bez wskazania winnego lub winnych w sytuacji, o której mowa w art. 57 ust. 2 KRiO.
Konieczne jest jednak podkreślenie, iż w określonych sytuacjach sąd może odmówić udzielenia rozwodu, o czym wspomina art. 56 ust. 1 i 2 KRiO (przykładowo, rozwód nie będzie dopuszczalny, jeśli „wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych, małoletnich dzieci małżonków”, niezależnie od tego, czy została spełniona przesłanka zupełnego i trwałego rozkładu pożycia). Nie sposób także nie wspomnieć o tym, że od tego, czy i kto zostanie uznany za winnego w orzeczeniu sądu zależeć będzie szereg czynników, a więc na przykład prawo do domagania się od byłego małżonka alimentów, o czym można przeczytać w poświęconym temu tematowi artykule.
To, jaki konkretnie wyrok zapadnie w sprawie, zależeć będzie od stanu faktycznego, zaprezentowanych stanowisk stron i zgromadzonego materiału dowodowego, dlatego też w razie braku zgodnej woli rozwiązania małżeństwa warto rozważyć skorzystanie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika.
Podsumowując:
1. Dla orzeczenia rozwodu konieczne jest wystąpienie zupełnego i trwałego rozkładu pożycia pomiędzy małżonkami.
2. W wyroku rozwodowym sąd może orzec rozwód ze wskazaniem wyłącznie winnego, ze wskazaniem obydwu małżonków, jako winnych, a także nie wskazać żadnego z małżonków, jako winnego.
3. W określonych w art. 56 KRiO przypadkach rozwód nie zostanie udzielony.
Stan prawny aktualny na dzień 10.10.2019 r.
Tekst został przygotowany przez aplikanta radcowskiego radcę prawnego Krzysztofa Sammler.