Jak wskazują eksperci, mimo zmiany art. 209 Kodeksu karnego wciąż nie maleje liczba dłużników alimentacyjnych. Przyczyny takiego stanu rzeczy mogą być rozmaite – nie wydaje się jednak nierozsądnym założenie, iż ciągle wielu dłużników nie rozumie lub nie wie, dlaczego i na kogo powinni płacić alimenty, mimo postępującego upowszechniania się tej wiedzy. Niniejszy artykuł stanowi więc zarówno wyjaśnienie podstawowych kwestii związanych z płaceniem alimentów, jak również swoiste wprowadzenie do tematyki, która była już poruszana w ramach publikowanych na blogu wypowiedzi.
Rozpoczynając omawianie tematu warto powołać art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym „obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo”. Analiza treści rzeczonego artykułu pozwala nie tylko wywnioskować, co ustawodawca ma na myśli poprzez „obowiązek alimentacyjny”, ale też wskazuje osoby obowiązane do dostarczania środków utrzymania innym, czyli krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Stosownie do treści art. 129 KRiO, w grupie tych osób w pierwszej kolejności obowiązek alimentacyjny spoczywa na zstępnych (dzieci, wnuki, etc.), następnie na wstępnych (rodzice, dziadkowie), a na samym końcu na rodzeństwie. Jeżeli przy tym jest tak, że osoba, która miałaby otrzymywać alimenty, ma zstępnych lub wstępnych różnego rodzaju (a więc na przykład zarówno dzieci, jak i wnuki), to krewni bliżsi obciążeni są obowiązkiem przed dalszymi. Jeżeli natomiast byłoby tak, że osoba potrzebująca wsparcia miałaby kilku krewnych tego samego rodzaju (przykładowo dwóch braci), to obowiązek alimentacyjny obciąża takich członków rodziny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym. W kontekście niniejszych rozważań nie sposób także nie wspomnieć o art. 139 KRiO, zgodnie z którym obowiązek alimentacyjny nie przechodzi na spadkobierców zobowiązanego. Warto do tego zauważyć, że ustawodawca nie wypowiada się na temat obowiązku dostarczania środków utrzymania przez aktualnych powinowatych, jakoby wychodząc z założenia, iż pomoc powinna być świadczona jedynie przez najbliższą rodzinę.
Szczególnie jednak ustawodawca wyróżnił kwestię płacenia alimentów na dzieci, poprzez wskazanie w art. 133 ust. 1 KRiO, iż „rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania”. Obowiązek rodziców nie wygasa przy tym z osiągnięciem przez dziecko pełnoletniości, a jedynie wraz z osiągnięciem przez potomków samodzielności pozwalającej na samodzielne utrzymanie się. Zauważyć należy także, iż Kodeks rodzinny i opiekuńczy wypowiada się również na temat świadczenia alimentów na rzecz przysposobionych (art. 131 KRiO).
Mimo że obowiązek alimentacyjny wynika z ustawy, wyegzekwowanie należnych świadczeń wymaga aktywności ze strony osoby, która miałaby je otrzymywać. Uprawniony do alimentów powinien wystąpić z pozwem do właściwego sądu, domagając się określonych pieniędzy od osób zobowiązanych na podstawie prawa. Konieczne jest jednak podkreślenie, że zgodnie z art. 137 ust. 1 KRiO roszczenia o świadczenia alimentacyjne przedawniają się z upływem trzech lat, toteż decyzja nie powinna być odkładana w czasie.
Podsumowując:
1. Obowiązek alimentacyjny ciążyć może na ściśle określonych osobach.
2. Krewni bliżsi obowiązani są przed krewnymi dalszymi.
3. Alimenty na rzecz dzieci zostały wyróżnione przez ustawodawcę i mają szczególny charakter.
4. Dochodzenie alimentów wymaga złożenia pozwu do sądu, przy czym roszczenia o świadczenia alimentacyjne przedawniają się z upływem trzech lat.
Stan prawny aktualny na dzień 19.12.2019 r.
Tekst został przygotowany przez radcę prawnego Krzysztofa Sammler.
No Comments